วันลอยกระทงเป็นประเพณีสำคัญที่มีการจัดขึ้นในวันเพ็ญเดือน 12 ของทุกปี ซึ่งเป็นวันตามปฏิทินจันทรคติไทย โดยเฉพาะในช่วงเดือนพฤศจิกายนของทุกปี ประเพณีนี้มีรากฐานมาจากความเชื่อและวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับการบูชาแม่น้ำและเทพเจ้าที่คอยให้ความอุดมสมบูรณ์และช่วยเหลือมนุษย์ในด้านต่างๆ
ความเชื่อที่มาของวันลอยกระทง
การบูชาพระแม่คงคา
เชื่อกันว่าในสมัยโบราณ คนไทยมีความเชื่อในการบูชาพระแม่คงคา (แม่ของน้ำ) ซึ่งถือว่าเป็นเทพเจ้าที่ดูแลแม่น้ำ ลำคลอง และแหล่งน้ำต่างๆ เพื่อให้ความอุดมสมบูรณ์แก่การเกษตรและชีวิตของคนในชุมชนต่างๆ ในวันลอยกระทงนั้น ผู้คนจะร่วมกันทำกระทงจากวัสดุต่างๆ เช่น ใบตอง หรือวัสดุธรรมชาติ เพื่อถวายเป็นการบูชาพระแม่คงคา และขอให้ได้รับการอำนวยพรจากพระแม่คงคาให้มีชีวิตที่ร่มเย็นเป็นสุขการขอขมา
อีกหนึ่งความเชื่อคือการลอยกระทงเพื่อขอขมาพระแม่คงคาหรือแม่น้ำจากการที่มนุษย์ทิ้งขยะหรือของเสียลงในแม่น้ำ โดยการลอยกระทงในวันเพ็ญเดือน 12 จะเป็นการขอขมาที่ได้กระทำผิดไปโดยไม่รู้ตัวการลอยเพื่อลอยความทุกข์
คนไทยบางส่วนเชื่อว่าการลอยกระทงเป็นการปลดปล่อยความทุกข์ ความผิดหวัง หรือความเจ็บปวดให้ล่องไปกับน้ำและแม่น้ำจะพาเอาความไม่ดีไปจากชีวิต
ประวัติและการพัฒนาของประเพณี
แม้ว่าประเพณีการลอยกระทงจะมีมาตั้งแต่สมัยโบราณ แต่ที่มาของวันลอยกระทงนั้นยังคงเป็นที่ถกเถียงกันในหมู่นักวิจัย โดยมีทฤษฎีที่เชื่อว่าประเพณีนี้มีรากฐานมาจากการบูชาพระแม่คงคาในสมัยโบราณของอินเดียและการเคารพบูชาเทพเจ้าในศาสนาฮินดู ซึ่งมีพิธีที่คล้ายคลึงกันในวันพระจันทร์เต็มดวงของเดือน 12 ของปี
นอกจากนี้ ยังมีการเชื่อมโยงกับประเพณีการบูชาดวงพระจันทร์ของชาวไทยในสมัยก่อน รวมถึงการถวายของที่ทำจากธรรมชาติในวันเพ็ญ เพื่อขอให้ดวงจันทร์และแม่น้ำคงคาช่วยให้ชีวิตมีความสุขและเจริญรุ่งเรือง
ลักษณะของการลอยกระทง
การทำกระทงนั้นจะทำจากวัสดุธรรมชาติ เช่น ใบตอง กล้วยไม้ ดอกไม้ เทียน และธูป โดยรูปแบบของกระทงที่นิยมทำในปัจจุบันมักจะเป็นรูปทรงกลม มีการตกแต่งด้วยดอกไม้หรือขนมหวานต่างๆ กระทงที่ลอยในน้ำจะมาพร้อมกับการอธิษฐานขอพรต่างๆ ซึ่งอาจจะเป็นเรื่องของความสุข ความรัก การเจริญรุ่งเรือง หรือขอให้ชีวิตพ้นจากอุปสรรคและปัญหาต่างๆ
สรุป
วันลอยกระทงเป็นประเพณีที่ผสมผสานระหว่างความเชื่อทางศาสนาและความเคารพในธรรมชาติ โดยมีความหมายที่เกี่ยวข้องกับการบูชาพระแม่คงคา การขอขมาผิดพลาดในอดีต และการขอพรเพื่อชีวิตที่ดีขึ้น ประเพณีนี้เป็นกิจกรรมที่มีความสนุกสนานและมีความหมายลึกซึ้ง และได้กลายเป็นประเพณีสำคัญที่ไม่เพียงแต่เป็นสัญลักษณ์ของการขอพรจากน้ำ แต่ยังเป็นช่วงเวลาที่ครอบครัวและชุมชนมาร่วมกันสร้างความสุขในชีวิตประจำวันด้วย.